Pachymetria – co to jest i dlaczego pomiar grubości rogówki jest tak ważny?

Zdrowie oczu zależy od wielu czynników, a precyzyjna diagnostyka jest fundamentem skutecznego leczenia. Jednym z podstawowych badań w nowoczesnej okulistyce jest pachymetria. To procedura pozwalająca na dokładny pomiar grubości rogówki, czyli przezroczystej, zewnętrznej warstwy oka. Choć badanie to jest szybkie i nieinwazyjne, dostarcza ono niezwykle istotnych informacji, które mają bezpośredni wpływ na diagnostykę i monitorowanie takich schorzeń jak jaskra czy stożek rogówki. Zrozumienie, czym jest pachymetria i kiedy należy ją wykonać, jest fundamentalne dla każdego pacjenta dbającego o swój wzrok.

Na czym polega pachymetria i jakie są wskazania do jej wykonania?

Pachymetria to badanie grubości rogówki, najczęściej mierzonej w jej centralnej części (CCT – Central Corneal Thickness). Pomiar wyrażany jest w mikrometrach (µm). Jest to procedura całkowicie bezpieczna i bezbolesna, a uzyskane dane mają olbrzymie znaczenie kliniczne. Głównym celem jest uzyskanie dokładnej informacji o strukturze rogówki, która jest niezbędna do prawidłowej interpretacji innych badań, zwłaszcza pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego. Grubość rogówki wpływa bowiem na wynik tonometrii – badania mierzącego ciśnienie w oku.

Lekarz okulista może zlecić wykonanie pachymetrii w wielu przypadkach. Jest to badanie o szerokim zastosowaniu, niezbędne w procesie diagnostycznym i kwalifikacyjnym do różnych zabiegów. Główne wskazania do przeprowadzenia tego pomiaru to:

• podejrzenie jaskry lub nadciśnienia ocznego – grubość rogówki jest czynnikiem modyfikującym odczyt ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• kwalifikacja pacjenta do laserowej korekcji wad wzroku – odpowiednia grubość rogówki jest warunkiem bezpieczeństwa zabiegu,
• diagnostyka i monitorowanie schorzeń rogówki, takich jak stożek rogówki, w którym dochodzi do jej postępującego ścieńczenia i zniekształcenia,
• podejrzenie obrzęku rogówki, który może być wynikiem urazu, stanu zapalnego lub innych chorób,
• ocena stanu oka przed i po zabiegach chirurgicznych w obrębie rogówki, na przykład po przeszczepie.

Jak wygląda badanie pachymetryczne i jak się do niego przygotować?

Samo badanie pachymetryczne jest procedurą bardzo szybką i komfortową dla pacjenta. Całość trwa zaledwie kilka minut i nie wymaga skomplikowanego przygotowania. Przed badaniem nie trzeba rezygnować z jedzenia, picia ani przyjmowania leków. Jedynym zaleceniem jest rezygnacja z makijażu oczu w dniu badania. Jeśli nosisz soczewki kontaktowe, niezbędne jest ich zdjęcie przed pomiarem. W zależności od zastosowanej metody, procedura może nieznacznie się różnić.

Badanie może być wykonane różnymi metodami, ale najczęściej stosuje się dwie techniki: dotykową i bezdotykową. W obu przypadkach pacjent siada wygodnie przy aparacie, opierając brodę i czoło na specjalnych podpórkach. Takie ustawienie stabilizuje głowę i zapewnia precyzję pomiaru. Po badaniu można natychmiast wrócić do codziennych czynności, w tym prowadzenia samochodu, o ile nie były podawane krople rozszerzające źrenice w ramach innych badań.

Metody pomiaru grubości rogówki

Współczesna okulistyka oferuje dwie główne metody przeprowadzania pachymetrii. Wybór odpowiedniej zależy od dostępnego sprzętu oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Obie techniki są bardzo dokładne, choć różnią się przebiegiem.

Cecha	Pachymetria ultradźwiękowa (dotykowa)	Pachymetria optyczna (bezdotykowa)
Przebieg	Wymaga bezpośredniego kontaktu głowicy z rogówką. Przed pomiarem podaje się krople znieczulające.	Jest całkowicie bezdotykowa. Pomiar odbywa się za pomocą wiązki światła.
Komfort pacjenta	Bardzo wysoki dzięki znieczuleniu. Pacjent nie odczuwa dotyku.	Maksymalny, nie wymaga podawania żadnych kropli. Idealna dla małych dzieci i osób wrażliwych.
Czas trwania	Około 1-2 minuty na każde oko.	Kilka sekund na każde oko.
Precyzja	Uznawana za „złoty standard” ze względu na bardzo wysoką dokładność.	Również bardzo wysoka precyzja, porównywalna z metodą ultradźwiękową.

W przypadku pachymetrii ultradźwiękowej, która jest metodą dotykową, okulista najpierw aplikuje do oka pacjenta krople znieczulające. Dzięki temu badanie jest całkowicie bezbolesne. Następnie delikatnie przykłada do centralnej części rogówki końcówkę niewielkiej sondy pokrytej specjalnym żelem. Urządzenie emituje fale ultradźwiękowe, a na podstawie czasu ich powrotu oblicza dokładną grubość tkanki. Z kolei pachymetria optyczna nie wymaga żadnego znieczulenia ani kontaktu z okiem, co czyni ją niezwykle komfortową, choć jej dostępność może być mniejsza, a wyższa cena badania może być czynnikiem do rozważenia.

Interpretacja wyników pachymetrii – co oznaczają normy grubości rogówki?

Wynik pachymetrii jest kluczową informacją dla okulisty, ponieważ grubość rogówki wpływa na interpretację wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego. Przyjęto, że średnia populacyjna grubość rogówki w jej centrum dla osób rasy białej wynosi około 540-550 µm. Wartości odbiegające od tej normy wymagają zastosowania specjalnych współczynników korekcyjnych podczas analizy wyniku pomiaru ciśnienia.

Zależność ta jest prosta. Cieńsza rogówka stawia mniejszy opór podczas badania tonometrem, co prowadzi do uzyskania fałszywie niskiego wyniku. Z kolei grubsza rogówka stawia większy opór, zawyżając odczyt. Ma to fundamentalne znaczenie w diagnostyce jaskry.

• Cienka rogówka (poniżej 520 µm) – w jej przypadku tonometr zaniża rzeczywistą wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego. Oznacza to, że pacjent może mieć podwyższone ciśnienie i rozwijającą się jaskrę, mimo że pomiar wskazuje na wartości w normie. Brak pachymetrii mógłby w tej sytuacji opóźnić diagnozę.
• Gruba rogówka (powyżej 560 µm) – tutaj sytuacja jest odwrotna. Tonometr zawyża odczyt ciśnienia. Pacjent może otrzymać wynik wskazujący na nadciśnienie oczne, podczas gdy jego rzeczywiste ciśnienie jest prawidłowe. Może to prowadzić do błędnej diagnozy i niepotrzebnego wdrożenia leczenia.

Dlatego właśnie ocena grubości rogówki jest niezbędnym elementem kompleksowej diagnostyki okulistycznej. Pozwala uniknąć pomyłek i dostosować plan terapeutyczny do indywidualnych cech anatomicznych oka pacjenta.

Znaczenie pachymetrii w diagnostyce i leczeniu jaskry

Jaskra jest jedną z głównych przyczyn nieodwracalnej utraty wzroku na świecie. Jej wczesne wykrycie i skuteczne leczenie są priorytetem. Jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju jaskry jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Jak już wyjaśniono, standardowy pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego bez znajomości grubości rogówki może być mylący. Pachymetria umożliwia lekarzowi precyzyjną ocenę wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego, co jest fundamentem prawidłowej diagnozy.

Badania naukowe wykazały, że cienka rogówka jest niezależnym czynnikiem ryzyka progresji jaskry. Pacjenci z cieńszą rogówką i podwyższonym ciśnieniem są bardziej narażeni na uszkodzenie nerwu wzrokowego. Ta wiedza pozwala okuliście na trafniejszą ocenę ryzyka u danego pacjenta i podjęcie decyzji o intensywności leczenia. Wykonanie tego prostego badania jest zatem nieocenioną pomocą w walce o zachowanie wzroku. Dokładne informacje na temat badania, jego przebiegu oraz możliwości umówienia wizyty znajdują się na stronie: https://jasneblonia.pl/zakres-uslug/badania-diagnostyczne/pachymetria/.

Podsumowując, pachymetria oka to niezwykle ważne badanie diagnostyczne. Jest to procedura szybka, bezbolesna i nieinwazyjna, a dostarcza informacji, które chronią przed błędną diagnozą i pozwalają na wdrożenie optymalnego leczenia. Bez względu na to, czy istnieje u Ciebie podejrzenie jaskry, rozważasz laserową korekcję wzroku, czy po prostu chcesz kompleksowo zadbać o swoje oczy, pomiar grubości rogówki powinien stanowić element Twojej diagnostyki okulistycznej.